Tầng ozon được xem như một lớp vỏ vô hình bảo vệ toàn sinh vật trên trái đất. Nhưng hiện nay, lớp bảo vệ ấy dần bị thưa, mai mòn, và thậm chí thủng. Điều đó tạo điều kiện thuận lợi khi các tia sáng độc hại đến với con người. Vậy, bạn đã biết những gì về tầng ozon và hiện tượng thủng tầng ozon. Hãy cùng mình tìm hiểu nhé.
Tầng Ozon là gì?
Ozon có công thức hóa học là O3 là một dạng của Oxy, nhưng nó không phảo là oxy (O2) như chúng ta đang hít thở hằng ngày, nó có mùi khó chịu đặc trưng và có màu xanh nhạt ở nhiệt độ, áp suất tiêu chuẩn.
Tầng Ozon hay còn được gọi là lớp ozon, lá chắn ozon là một lớp khí quyển trên bề mặt Trái Đất có tập trung hàm lượng ôzôn cao, sâu trong tầng bình lưu của Trái Đất. Lớp này hấp thụ hết 97-99% tia cực tím có hại từ ánh sáng Mặt Trời.
Lí do chúng hấp thụ tia cực tím vì một phần ozon được hình thành từ tia cực tím. Khi các tia này phá phá vỡ các phân tử Oxy (O2), chúng trở thành oxy nguyên tử rồi tự kết hợp với nhau tạo thành O3.
Có hai loại Ozon:
- Ozon tốt: Loại này là sản phẩm ở lớp tầng lưu, tạo từ ánh sáng, điều kiện tự nhiên.
- Ozon hại: Loại này là sản phẩm từ các hoạt động sống của con người. Xuất hiện ở tầng đối lưu hoặc mặt đất. Chúng xuất ra từ phản ứng giữa oxit của nito và các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC)
Tầm quan trọng của Ozon
Độ dày của tầng Ozon khá mỏng manh đối với các tầng khác trong khí quyển nhưng lại đóng vai trò vô cùng quan trọng:
– Công dụng được nhắc đến nhiều nhất khi nói đến Ozon chính là hấp thụ tia cực tím và các loại tia độc hại khác từ Mặt Trời. Đặc biệt là các tia UVA và UVB đều phá hỏng các cấu trúc tế bào da. Chúng là nguyên nhân chính gây ung thư da. Vì vậy, tầng ozon đóng vai trò quan trọng nhất trong việc này, chúng ngăn bớt 99% tia cực tím đến với ta.
– Được ứng dụng nhiều trong công nghiệp như:
- Khử trùng nước
- Tẩy trắng vải
- Đóng góp vào quá trình kết tụ của các phân tử
- Tạo độ kết dính trong các chất dẻo
- Đánh giá tuổi thọ cao su
– Ứng dụng trong y học
- Tiêu diệt các vi khuẩn có hại có trong không khí và nước
- Căn bằng và hỗ trợ sự oxy hoá cơ thể
- Sản xuất oxy hoạt hoá
- Loại các tế bào ung thư khi ở giai đoạn đầu
Khi tầng Ozon bị suy giảm, nó cũng gây ra nhiều biến đổi về khí hậu.
Nguyên nhân gây ra thủng tầng Ozon
Trong những năm gần đây, tầng Ozon đã bị thủng, mai mòn nặng nề đến mức báo động toàn cầu. Sự việc này được các nhà khoa học chia thành 2 nguyên nhân:
Nguyên nhân tự nhiên
Mặt trời, gió và tầng bình lưu nếu bị thay đổi cũng làm cho tầng Ozon trở nên ngắn, mòn đi. Song đây chỉ là nguyên nhân tạm thời, không đáng kể vì gây ra không vượt quá 2%. Chính vì nguyên nhân bắt nguồn từ tự nhiên, nên tự nhiên vẫn có thể giúp tầng Ozon bình thường trở lại.
Nguyên nhân con người
Nguyên nhân lớn nhất và gây ra sự thủng ozon nặng nề chính là bắt nguồn từ những hoạt động sản xuất của con người. Sự giải phóng hàng loạt khí độc như clo, brom,… hay từ các hợp chất CFC, halon, CH 3 CCl 3,… khiến lượng khí này trong tầng khí quyển quá nhiều, và không thể làm tầng Ozon dày đặc trở lại. Các nhóm chất khí này được gọi là ODS – những chất làm tổn hại đến tầng Ozone.
Khí CFC là một trong những loại khí từng được sử dụng phổ biến vì nó đáp ứng nhiều nhu cầu cho con người. Tuy nhiên, lợi ích của nó không đi với sự thân thiện của môi trường. Các nhà khoa học đã phát hiện tầng Ozon bị thủng nặng nề, đặc biệt ở Nam Cực đến mức báo động. Và nguyên nhân bắt nguồn từ việc sử dụng khí CFC trong các công nghệ làm lạnh. Hiện nay, toàn cầu đang kêu gọi không sử dụng loại khí này trong các hoạt động sản xuất nữa.
Phía bên Conserve-energy-future còn cho biết: Các gốc tự do clo và brom có khả năng phản ứng với phân tử ozon và phá hủy cấu trúc phân tử của chúng, do đó làm suy giảm tầng ozone (1 nguyên tử clo có thể phá vỡ hơn 1, 00.000 phân tử ozone, nhưng 1 nguyên tử Brom lại tàn phá được gấp 40 lần 1 nguyên tử clo)
Một số thông tin bạn có thể chưa biết về tầng ozon
Ở vùng Nam cực, lớp ôzôn sẽ không thể phục hồi trước năm 2001, thay vì trước năm 2002.
Phải mất khoảng 15 năm so với dự báo, tầng mới có thể phục hồi hoàn toàn chỉ khi ta phải loại bỏ hoàn toàn việc sử dụng các chất độc hại, chất ODS.
Từ năm 1979 cho đến năm 1990 lượng ozon trong tầng bình lưu đã suy giảm vào khoảng 5%.
Máy bay siêu thanh có thể làm thâm thủng ôzôn.
Hậu quả việc tầng Ozon bị suy giảm
Đối với con người
Là một trong những nguyên nhân ung thư da hàng đầu, hình thành khối u ác tính. Bên cạnh đó, tia UV chiếu vào người có thể ảnh hưởng xấu đến cơ thể, gây các bệnh về mắt
Đối với hệ sinh vật
Thủng ozon gây mất cân bằng hệ sinh thái, nhất là các động thực vật biển. Thủng tầng ozon kéo theo đó là các tia UV tăng lên, tia này ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình sinh trưởng, sinh sản của các loài tôm, cua, cá,…
Ở các loại cây thực vật ta sẽ thấy sự thiệt hại của chúng qua các yếu tố như quá trình phát triển, thành phần dinh dưỡng,…
Giảm lượng không khí
Tầng ozon suy giảm kéo theo đó các lượng bức xạ tử ngoại UV-B đến mặt đất, phản ứng hóa học trong không khí từ đó cũng tăng lên và sẽ dẫn đến tình trạng ô nhiễm khí quyển.
Một số giải pháp làm giảm hiện tượng thủng Ozon
Đứng trước tình trạng Ozon bị thủng. Chúng ta cần có biện pháp phòng chống ngay. Giúp tầng Ozon có thể hình thành trở lại. Một số việc cơ bản như:
- Hạn chế sử dụng năng lượng hạt nhân, các loại khí gây thủng Ozon
- Hạn chế thải khí độc hại, khí thải ảnh hưởng đến môi trường trong các hoạt động sống
- Hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu hóa học
- Sử dụng các hóa chất, công nghệ thân thiện với môi trường.
- Xử lý nghiêm các khu công nghiệp, các nhà máy thải khí độc hại ra môi trường không qua xử lí
- Giáo dục và tuyên truyền cho mọi người, ngăn chặn hoạt động làm thủng tầng ozon.
Qua bài viết trên, mình hi vọng đã giúp ích cho bạn hiểu được tầm quan trọng của tầng Ozon. Hãy bảo vệ tầng Ozon với những việc làm đơn giản nhất. Bảo vệ Trái Đất chính là bảo vệ ngôi nhà chung của chúng ta.
